Struktur birokrasi antara kerajaan-kerajaan Hindu-buddha di berbagai daerah (Kerajaan Mataram Hindu)

B. Struktur Birokrasi Kerajaan Mataram Hindu
Sejak jaman kerajaan Mataram Hindu tidak dapat ditemukan satu naskahpun tentang teori ketatanegaraan. Walaupun demikian, ada beberapa petunjuk mengenai konsepsi yang melandasi struktur birokrasi Kerajaan Mataram Hindu. Dalam prasasti Canggal disebutkan tentang keberadaan Raja Sanjaya yang telah berhasil menaklukkan kerajaan-kerajaan disekitarnya.
Struktur birokrasi Kerajaan Mataram Hindu terdiri daerah pusat kerajaan dan daerah watak. Daerah pusat kerajaan merupakan istana raja yang dijadikan sebagai tempat tinggal raja, putra raja, dan kaum kerabat dekat raja, para pejabat tinggi kerajaan dan para abdi dalem (Hamba sahaya). Sedangkan daerah watak merupakan daerah yang dikuasai oleh para rakai atau panmgat yang berkedudukan sebagai pejabat tinggi kerajaan dan ada yang berkedudukan sebagai kepala daerah secara turun-temurun.